การเงินธนาคาร

          ในปัจจุบันโลกต้องเผชิญกับความไม่แน่นอนและเหตุการณ์ที่ไม่อาจคาดการณ์ล่วงหน้าได้บ่อยครั้งขึ้น จนถูกเรียกว่าเป็นยุค VUCA World หรือโลกแห่งความผันผวน โดย VUCA ย่อมาจาก Volatility ความผันผวนหรือสภาวะแวดล้อมที่มีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว Uncertainty ความไม่แน่นอนหรือเหตุการณ์ที่คาดการณ์ได้ยาก Complexity ความซับซ้อน และ Ambiguity ความคลุมเครือและขาดความชัดเจน อันที่จริงคำนี้ไม่ใช่คำเกิดใหม่ แต่ VUCA ถูกนิยามขึ้นครั้งแรกเมื่อปี 2533 โดย US Army War College ของสหรัฐฯ ที่ใช้อธิบายสถานการณ์ที่เต็มไปด้วยความสับสนและการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ของโลกในช่วงสิ้นสุดสงครามเย็น ทั้งนี้ VUCA มักถูกหยิบยกขึ้นมากล่าวถึงเมื่อเกิดเหตุการณ์ช็อกโลกที่ส่งผลกระทบต่อเนื่องเป็นวงกว้าง อาทิ เหตุการณ์ 911 การก่อวินาศกรรมครั้งประวัติศาสตร์ของสหรัฐฯ เมื่อปี 2544 ซึ่งได้เปลี่ยนโลกการบินจากหน้ามือเป็นหลังมือ มาตรการรักษาความปลอดภัยถูกบังคับใช้อย่างเข้มงวด ทั้งการสแกนร่างกาย ตลอดจนการจำกัดปริมาณของเหลวและกำหนดสัมภาระที่ผู้โดยสารสามารถถือขึ้นเครื่องบิน รวมถึงการเสริมความแข็งแรงประตูห้องนักบิน เพื่อป้องกันผู้ไม่เกี่ยวข้องเข้าห้องนักบินโดยพลการ

          นอกเหนือจากเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นแล้วข้างต้น ซึ่งทำให้หลายอุตสาหกรรมเปลี่ยนโฉมหน้าไปจากอดีตอย่างมาก ยังมีอีกหนึ่งจุดเปลี่ยนสำคัญที่มักจะถูกหยิบยกขึ้นมาเป็นตัวอย่างของ VUCA นั่นคือ การเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีอย่างก้าวกระโดด (Disruptive Technology) ที่ไม่เพียงเข้ามาเปลี่ยนโลกในชีวิตประจำวัน แต่ยังเปลี่ยนรูปแบบของโลกธุรกิจไปอย่างไม่มีวันเหมือนเดิมอีกต่อไป ดังเช่นเทคโนโลยีขุดเจาะน้ำมันจากชั้นหินดินดานหรือเชลออยล์ของสหรัฐฯ ที่ทำให้สหรัฐฯ ขึ้นแท่นผู้ผลิตน้ำมันอันดับหนึ่งของโลกแทนซาอุดีอาระเบียในปี 2560 และราคาน้ำมันในตลาดโลกผันผวนมากขึ้น ซึ่งถือเป็นการพลิกโฉมวงการน้ำมันโลกไปโดยสิ้นเชิง เช่นเดียวกับบริษัท Apple ของสหรัฐฯ ที่ได้แนะนำให้โลกรู้จักกับ iPod เครื่องฟังเพลงขนาดเล็กที่สามารถดาวน์โหลดเพลงเก็บไว้ในเครื่องได้มากกว่าพันเพลง ขณะที่เทปและซีดีบรรจุเพลงได้เพียงหลักสิบเท่านั้น ต่อมา Apple ยังได้เปิดตัว iTunes Music Store หรือบริการขายเพลงออนไลน์ที่ผู้บริโภคสามารถเลือกซื้อเพลงได้โดยไม่ต้องเหมาทั้งอัลบั้ม ซึ่งนับเป็นจุดเริ่มต้นของการพลิกโฉมวงการดนตรีอย่างแท้จริง โดย Apple ไม่ได้เปลี่ยนเพียงพฤติกรรมคนฟังเพลง แต่ยังเปลี่ยนให้นักดนตรีที่เคยออกอัลบั้มกลายเป็นออกซิงเกิ้ลหรือปล่อยเพลงออกมาทีละเพลงแทน

          ยิ่งไปกว่านั้น ยุค Internet of Things ในปัจจุบันทำให้สมาร์ทโฟนและอินเทอร์เน็ตกลายเป็นสิ่งจำเป็นในการดำรงชีวิตของมนุษย์ตั้งแต่ลืมตาจนถึงเวลาเข้านอน ซึ่งหมายความว่าเทคโนโลยีได้เข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตประจำวันจนสามารถเปลี่ยนพฤติกรรมผู้บริโภคไปโดยอัตโนมัติ ดังเช่นที่คนไทยส่วนใหญ่หันมาทำธุรกรรมทางการเงินผ่าน Mobile  Application แทนที่จะเดินเข้าไปใช้บริการที่ธนาคารโดยตรง สอดคล้องกับข้อมูลจากธนาคารแห่งประเทศไทยที่ระบุว่าการทำธุรกรรมทางการเงินผ่านอินเทอร์เน็ตและสมาร์ทโฟนในไตรมาส 1 ปี 2561 ขยายตัวสูงถึง 90.4% เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปีก่อน สวนทางกับการทำธุรกรรมผ่านเครื่อง ATM และสาขาที่หดตัว 17.5% และ 18% ตามลำดับ สะท้อนให้เห็นว่าธนาคารต้องหันมาให้ความสำคัญกับการพัฒนาระบบออนไลน์ให้ง่ายต่อการใช้งานและทันสมัยมากขึ้น แทนการมุ่งขยายสาขาดังเช่นในอดีต ไม่เพียงเพื่อตอบโจทย์ผู้ใช้บริการยุคใหม่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ แต่ต้องปรับตัวเพื่อความอยู่รอดของธุรกิจ 

เปรียบเทียบปริมาณธุรกรรมการโอนและชำระเงินผ่านช่องทางต่างๆ

ที่มา : ธนาคารแห่งประเทศไทย (ไตรมาส 1 ปี 2561)

          ในระยะหลัง VUCA ถูกนำมาใช้บ่อยครั้งในหลากหลายวงการ ทั้งแวดวงวิชาการ ธุรกิจ เศรษฐกิจ การเมืองและสังคม แม้หลายคนอาจไม่คุ้นกับคำว่า VUCA เท่าใดนัก แต่ VUCA เป็นสิ่งที่เราทุกคนต้องเผชิญอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ หลายครั้งที่เหตุการณ์เหนือความคาดหมายได้พลิกโฉมโลกให้ต่างไปจากเดิมอย่างสิ้นเชิง โดย VUCA เกิดขึ้นจากหลายปัจจัยและมีผล กระทบที่แตกต่างกัน ซึ่งขอยกตัวอย่างเป็น 3 กลุ่มหลักๆ ดังนี้

          จะเห็นได้ว่า VUCA มีทั้งข้อดีและข้อเสียแตกต่างกันไป แม้บางครั้งความผันผวนที่เกิดขึ้นอาจทำให้บางธุรกิจต้องตายไป แต่ขณะเดียวกันก็เกิดธุรกิจและอาชีพใหม่ๆ ขึ้นมาแทนที่อย่างไรก็ตามการเตรียมความพร้อมเพื่อรับมือกับการเปลี่ยนแปลงเป็นสิ่งสำคัญที่สุด ยิ่งโลกหมุนเร็วเท่าไร เรายิ่งต้องสร้างทักษะการเรียนรู้ให้เร็วกว่า ยิ่งโลกมีความไม่แน่นอนสูง เรายิ่งต้องเร่งปรับตัวเพื่อรับมือกับความผันผวนและความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นได้ตลอดเวลาซึ่งจะช่วยให้เราทุกคนสามารถยืนหยัดได้อย่างมั่นคงท่ามกลางโลกในยุคปัจจุบันที่ความผันผวนมีแนวโน้มที่จะทวีความรุนแรงมากขึ้นเป็นลำดับ