เกร็ดการเงินระหว่างประเทศ

ท่ามกลางกระแสการคว่ำบาตรรัสเซียของชาติตะวันตกที่นำโดยสหรัฐฯ และชาติพันธมิตร เพื่อกดดันให้รัสเซียยุติสงครามในยูเครน โดยหนึ่งในมาตรการตอบโต้ (Sanction) ที่สำคัญ คือ การตัดธนาคารรัสเซียรายใหญ่บางแห่งออกจากระบบ SWIFT (Society for Worldwide Financial Interbank Telecommunication) เพื่อให้ภาคธุรกิจของรัสเซียไม่สามารถเข้าถึงการทำธุรกรรมทางการเงินได้อย่างราบรื่น เนื่องจาก SWIFT ถือเป็นระบบการโอนเงินระหว่างประเทศที่สำคัญของโลก โดยเฉพาะการโอนเงินระหว่างภาคธุรกิจ (Business-to-Business : B2B) เพื่อชำระค่าสินค้าและบริการ ตลอดจนการลงทุน ดังนั้น SWIFT จึงเป็นเรื่องใกล้ตัวผู้ประกอบการที่ทำธุรกิจการค้าระหว่างประเทศ และการทำความรู้จัก SWIFT ก็จะทำให้เข้าใจรูปแบบการตอบโต้กันของสงครามในปัจจุบันที่ไม่ได้มีเพียงการใช้อาวุธต่อสู้กันเพียงอย่างเดียว โดยรายละเอียด SWIFT ที่น่าสนใจ มีดังนี้

รู้จัก SWIFT และการโอนเงินผ่านเครือข่ายของ SWIFT

SWIFT เป็นระบบการส่งข้อความระหว่างสถาบันการเงินที่อยู่คนละประเทศเพื่อทำธุรกรรมการโอนเงินระหว่างกัน ซึ่งก่อตั้งขึ้นในปี 2516 โดย SWIFT ไม่ถือเป็นระบบการโอนเงิน แต่เป็นเพียงการสื่อสารระหว่างกันเพื่อทำให้การโอนเงินทำได้รวดเร็วและปลอดภัยขึ้น ปัจจุบันสำนักงานใหญ่ของ SWIFT ตั้งอยู่ที่ประเทศเบลเยียม โดยมีการกำกับและดูแลจากธนาคารแห่งชาติเบลเยียมภายใต้ความร่วมมือกับธนาคารกลางรายใหญ่ของโลก รวมถึงธนาคารกลางสหรัฐฯ และธนาคารกลางยุโรป เครือข่ายของ SWIFT เชื่อมโยงสถาบันการเงินมากกว่า 11,000 แห่งในกว่า 200 ประเทศทั่วโลก ทั้งนี้ ในปี 2564 มีการส่งข้อความทางการเงินผ่านเครือข่าย SWIFT เฉลี่ยถึง 42 ล้านข้อความในแต่ละวัน เพิ่มขึ้น 11.4% จากปี 2563 โดยปัจจัยสำคัญที่ทำให้การโอนเงินผ่าน SWIFT เป็นที่ยอมรับในระดับสากล ได้แก่

ขั้นตอนการโอนเงินผ่านเครือข่าย SWIFT

ขั้นตอนการโอนเงินหรือชำระค่าสินค้าไปยังบัญชีผู้รับในต่างประเทศผ่านเครือข่าย SWIFT โดยสังเขป มีดังนี้

ในทางปฏิบัติ การโอนเงินระหว่างประเทศมีขั้นตอนที่ค่อนข้างซับซ้อน และอาจดำเนินการผ่านธนาคารตัวแทนมากกว่า 1 ธนาคาร เนื่องจากความแตกต่างของระบบการเงินที่เชื่อมโยงระหว่างแต่ละธนาคารในต่างประเทศ นอกจากนี้ ยังมีข้อจำกัดของความแตกต่างด้านเขตเวลา (Time Zone) และเวลาทำการของธนาคารในแต่ละประเทศ ส่งผลให้ในอดีตการโอนผ่านระบบ SWIFT มีจุดอ่อนจากความล่าช้าซึ่งใช้เวลาราว 3-5 วันทำการ และการติดตามสถานะของการโอนเงินที่ไม่สามารถทำได้แบบ Real Time ซึ่งที่ผ่านมา SWIFT มีการพัฒนาและยกระดับการให้บริการด้วยเทคโนโลยีใหม่ๆ อย่างต่อเนื่อง ปัจจุบันหนึ่งในบริการหลัก คือ SWIFT gpi (gpi ย่อมาจาก Global Payments Innovation) ที่เริ่มให้บริการมาตั้งแต่ปี 2560 ซึ่งมีจุดเด่นสำคัญ ดังนี้

จับตา Blockchain … เทคโนโลยีสำคัญพลิกโฉมโลกการโอนเงินระหว่างประเทศในอนาคต

การโอนเงินระหว่างประเทศในโลกยุคดิจิทัลกำลังจะเปลี่ยนโฉมหน้าไปอย่างมาก โดยส่วนหนึ่งมาจากแรงหนุนของการพัฒนาและประยุกต์ใช้เทคโนโลยีทางการเงินใหม่ๆ โดยเฉพาะ Blockchain ซึ่งจะส่งผลให้การชำระเงินระหว่างประเทศทำได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้นในหลายด้าน อาทิ 1) ความสะดวกรวดเร็วยิ่งขึ้น ด้วยเทคโนโลยีที่มีความปลอดภัยและลดตัวกลางในการโอนเงิน 2) ต้นทุนค่าบริการที่ถูกลง เทียบกับค่าบริการการโอนเงินระหว่างประเทศแบบปกติ และ 3) การตรวจสอบธุรกรรมและติดตามสถานะของการโอนเงินได้อย่างรวดเร็ว ปัจจุบันมีผู้ให้บริการโอนเงินระหว่างประเทศที่ใช้เทคโนโลยี Blockchain เกิดขึ้นจำนวนหนึ่งเพื่อเป็นทางเลือกให้กับการโอนเงินระหว่างประเทศนอกเหนือจากระบบ SWIFT โดยตัวอย่างที่น่าสนใจ มีดังนี้ 

ท่ามกลางการพัฒนาของเทคโนโลยี โดยเฉพาะ Blockchain ที่รุดหน้าไปอย่างรวดเร็ว และเข้ามาท้าทายการโอนเงินระหว่างประเทศผ่านระบบ SWIFT ถือเป็นประโยชน์ต่อผู้ประกอบการทั้งด้านเวลาและต้นทุนการโอนเงินที่มีแนวโน้มลดลง ซึ่งจะทำให้ผู้ประกอบการสามารถบริหารจัดการสภาพคล่องทางธุรกิจได้คล่องตัวยิ่งขึ้น อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันระบบ SWIFT ยังเป็นที่ยอมรับจากสถาบันการเงินทั่วโลก จึงเป็นกลไกการโอนเงินที่ใช้งานแพร่หลายที่สุด จึงไม่น่าแปลกใจที่ระบบ SWIFT จะกลายเป็นเครื่องมือที่ชาติมหาอำนาจทางเศรษฐกิจใช้ตอบโต้รัสเซีย ดังนั้น สำหรับผู้ประกอบการที่ทำการค้าขายกับรัสเซียอาจจะต้องเพิ่มความรอบคอบมากขึ้นในการตรวจสอบธนาคารของคู่ค้าในรัสเซียว่าถูกมาตรการตอบโต้หรือไม่ ขณะเดียวกันธนาคารพาณิชย์ของไทยที่ผู้ประกอบการใช้บริการในการโอนเงินระหว่างประเทศอยู่นั้น ก็จะมีขั้นตอนการดำเนินการเพิ่มขึ้นเพื่อหลีกเลี่ยงปัญหาที่อาจเกิดขึ้นจากมาตรการตอบโต้ดังกล่าว ซึ่งจะช่วยลดความเสี่ยงให้กับการดำเนินงานของผู้ประกอบการได้ในระดับหนึ่ง นอกจากนี้ สงครามที่ยังไม่มีทีท่าจะยุติโดยเร็ว ดังนั้น ผู้ประกอบการจึงควรติดตามสถานการณ์และมาตรการตอบโต้ระหว่างรัสเซียและชาติพันธมิตรตะวันตกอย่างใกล้ชิด เพื่อเตรียมพร้อมรับมือได้อย่างทันท่วงทีในอนาคต