ส่องเทรนด์โลก

กัมพูชาเป็นหนึ่งในประเทศเพื่อนบ้านของไทยที่เศรษฐกิจ การค้า และการลงทุนเติบโตอย่างรวดเร็ว ปัจจุบัน แม้การค้าส่วนใหญ่ยังอยู่ในรูปแบบดั้งเดิม แต่การค้าในรูปแบบของ e-Commerce ก็มีการเติบโตโดดเด่นและเริ่มเข้ามามีบทบาทสำคัญต่อเศรษฐกิจของกัมพูชา อีกทั้งยังได้แรงหนุนจากการที่รัฐบาลกัมพูชามุ่งสนับสนุนเนื่องจากเล็งเห็นถึงความสำคัญของ e-Commerce ที่จะช่วยพัฒนาและยกระดับเศรษฐกิจภายในประเทศ และจากการขยายตัวของแพลตฟอร์มที่ให้บริการขายสินค้าทางออนไลน์ ดังนั้น การค้าขายสินค้าผ่านทางออนไลน์จึงเป็นอีกช่องทางสำหรับผู้ประกอบการไทยที่สนใจจะเข้าไปทำการค้ากับกัมพูชา นอกเหนือจากช่องทางการค้าขายสินค้าแบบปกติ

เกร็ดที่น่าสนใจของตลาดการค้าสินค้าออนไลน์ในกัมพูชา

• จำนวนผู้ใช้งานอินเทอร์เน็ตเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว ทั้งนี้ สถิติจาก We are Social บริษัทด้านสื่อโฆษณาชั้นนำของโลก ณ เดือนมกราคม 2561 พบว่า กัมพูชามีผู้ใช้งานอินเทอร์เน็ตราว 8 ล้านคน จากประชากรราว 16 ล้านคน หรือราวร้อยละ 50 ของจำนวนประชากรกัมพูชาทั้งหมด เพิ่มขึ้นเกือบ 2 เท่าเมื่อเทียบกับในเดือนพฤศจิกายน 2558 โดยส่วนใหญ่เป็นการใช้งานอินเทอร์เน็ตผ่านโทรศัพท์มือถือถึง 6.3 ล้านคน คิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 39 ของจำนวนประชากรกัมพูชาทั้งหมด มากเป็นอันดับสามของกลุ่มประเทศ CLMVT (ประกอบด้วยประเทศกัมพูชา สปป.ลาว เมียนมา เวียดนาม และไทย) รองจากไทย และเวียดนาม ทั้งนี้ กัมพูชามีผู้ใช้โทรศัพท์มือถือสูงถึง 29.20 ล้านเลขหมาย มากกว่าจำนวนประชากรทั้งประเทศ ขณะที่จำนวนผู้ใช้อินเทอร์เน็ตที่เพิ่มขึ้น โดยเฉพาะ การใช้ผ่านโทรศัพท์มือถือ ซึ่งมีหลากหลายแอพพลิเคชันที่ชาวกัมพูชานิยม เช่น Facebook และ Instagram ส่งผลให้การค้าสินค้าออนไลน์ในกัมพูชาเร่งตัวขึ้นในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา

• Facebook และ Instagram เป็นแพลตฟอร์มที่นิยมใช้ในการซื้อขายสินค้าออนไลน์มากที่สุด ทั้งนี้ สถิติของ We are Social ณ เดือนมกราคม 2561 พบว่า ผู้ใช้ Facebook ในกัมพูชามีจำนวนสูงถึง 7 ล้านคน เพิ่มขึ้นร้อยละ 43 เมื่อเทียบกับเดือนมกราคม 2560 นอกจากนี้ ยังพบว่ารูปแบบการโพสต์บน Facebook ที่ชาวกัมพูชาชื่นชอบและได้รับการตอบสนองมากที่สุด คือ การโพสต์ที่เป็นวิดีโอ รองมา คือ โพสต์ที่เป็นรูปภาพ และโพสต์ที่เป็นข้อความ ขณะที่ผู้ใช้งาน Instagram ในกัมพูชา ก็เริ่มมีจำนวนเพิ่มขึ้น หากพิจารณาการใช้แพลตฟอร์มพบว่าผู้ซื้อที่มีรายได้สูงส่วนใหญ่จะเป็นกลุ่มผู้ใช้ Instagram ขณะที่ผู้ซื้อที่มีรายได้ระดับปานกลางจะเป็นกลุ่มผู้ใช้ Facebook นอกจากนี้ ยังมีแพลตฟอร์มอื่นๆ ของผู้ให้บริการท้องถิ่นให้บริการซื้อขายสินค้าออนไลน์ อาทิ Gladmarket, Mall855, MyPhsar และ RoseRb.com โดยสินค้าที่จำหน่ายทางออนไลน์มีหลากหลายประเภท อาทิ เครื่องสำอางและผลิตภัณฑ์บำรุงผิว อาหารเสริมเพื่อสุขภาพ สินค้าแฟชั่นและเครื่องประดับ เครื่องใช้และอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ รถยนต์และรถจักรยานยนต์ เป็นต้น
  
  
• ชาวกัมพูชานิยมจ่ายชำระค่าสินค้าออนไลน์ที่ปลายทางและชำระเป็นเงินสด ส่วนหนึ่งเนื่องจากปัจจุบันชาวกัมพูชาส่วนใหญ่ยังไม่มีบัตรเครดิตใช้ สะท้อนได้จากสถิติของ We are Social ณ เดือนมกราคม 2561 ที่ระบุว่าในจำนวนประชากรกัมพูชาซึ่งมีอายุตั้งแต่ 15 ปีขึ้นไป มีเพียงร้อยละ 3 เท่านั้น ที่มีบัตรเครดิต ทำให้ปัจจุบันการซื้อขายสินค้าออนไลน์ยังเป็นเพียงการเลือกดูสินค้าจาก Facebook และ Instagram อาจมีสั่งซื้อทาง Messenger ใน Facebook หรือใช้การโทรศัพท์ยืนยันการซื้อขาย แต่การชำระค่าสินค้ายังนิยมวิธีการชำระ ด้วยเงินสดเมื่อได้รับสินค้า (Cash on Delivery : COD) มากกว่าการชำระค่าสินค้าด้วยช่องทางอื่นๆ อาทิ การโอนผ่าน Wing (Wing Cambodia Limited Specialized Bank) ผู้ให้บริการโอนเงินรายใหญ่ในกัมพูชา True Money บริษัทย่อยของค่ายมือถือยักษ์ใหญ่จากไทย และ Pi Pay ซึ่งเป็นแอพพลิเคชันสำหรับการชำระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์ ขณะที่การโอนเงินผ่านธนาคารยังไม่เป็น ที่นิยมมากนัก ซึ่งจากสถิติพบว่าชาวกัมพูชาซึ่งมีอายุตั้งแต่ 15 ปีขึ้นไป มีบัญชีธนาคารเพียงร้อยละ 22

• วิธีการจัดส่งสินค้าออนไลน์ เนื่องจากชาวกัมพูชาไม่ชอบการรอคอย หากสั่งซื้อสินค้าวันนี้ก็มักต้องการได้รับสินค้าอย่างรวดเร็ว ยิ่งได้รับทันทีหลังจากที่สั่งซื้อเลยยิ่งดี บางครั้งแค่เพียงแจ้งว่าจะต้องส่งสินค้าวันถัดไป ลูกค้าก็อาจขอยกเลิกคำสั่งซื้อทันที อีกทั้งชาวกัมพูชาไม่นิยมชำระเงินค่าสินค้าก่อนได้รับสินค้า ผู้จำหน่ายสินค้าผ่านระบบออนไลน์จึงอาจใช้วิธีว่าจ้างผู้ให้บริการขนส่งสินค้าจัดส่งสินค้าให้กับลูกค้า หรือเลือกใช้รถจักรยานยนต์รับจ้างขนส่งสินค้า ซึ่งวิธีดังกล่าวมีความสะดวกและรวดเร็วกว่าวิธีอื่นๆ เพราะกรุงพนมเปญมักประสบปัญหารถติดเช่นเดียวกับเมืองใหญ่ๆ หลายเมือง ขณะที่ระบบการจัดส่งสินค้าผ่านไปรษณีย์ของกัมพูชายังค่อนข้างล่าช้าและสินค้าอาจได้รับความเสียหาย จึงไม่เป็นที่นิยม ทั้งนี้ ปัจจุบันผู้ให้บริการสินค้าออนไลน์ส่วนใหญ่ในกัมพูชาไม่คิดค่าจัดส่งสินค้า

กระแสการค้าผ่านระบบออนไลน์ซึ่งเป็นที่นิยมมากขึ้นในกัมพูชา โดยเฉพาะบนแพลตฟอร์มสำคัญอย่าง Facebook หรือ Instagram คาดว่าจะเพิ่มโอกาสให้กับผู้ประกอบการไทยในการเข้าสู่ตลาดการค้าออนไลน์ในกัมพูชา โดยเฉพาะสินค้าในกลุ่มเครื่องสำอางและผลิตภัณฑ์บำรุงผิว อาหารเสริมเพื่อสุขภาพ และสินค้าแฟชั่น อย่างไรก็ตาม การที่ชาวกัมพูชายังไม่นิยมใช้บัตรเครดิต รวมถึงระบบการขนส่งในประเทศที่ยังไม่เอื้อต่อการค้าขายผ่านทางออนไลน์ ตลอดจนภาวะการแข่งขันที่เริ่มสูงขึ้น โดยเฉพาะผู้ค้าสินค้าออนไลน์จากจีน ซึ่งได้เปรียบด้านต้นทุน ปัจจัยเหล่านี้ยังคงเป็นความท้าทายสำหรับผู้ประกอบการไทยที่จะก้าวเข้าสู่การค้าออนไลน์ในตลาดกัมพูชา